O tym, jak ważne jest zdrowie psychiczne i komfort z nim związany, w ostatnich latach mógł się przekonać każdy z nas. Był to czas ogromnych wyzwań, naznaczony pandemią koronawirusa, wojną oraz wielopłaszczyznowymi skutkami, jakie one za sobą przyniosły. Dramatycznym tego odzwierciedleniem są rosnące z roku na rok liczby osób podejmujących próby samobójcze oraz osób wymagających pomocy psychiatrów, psychoterapeutów czy psychologów.

W ostatnim czasie obserwujemy istotny wzrost zachorowań związanych z zaburzeniami adaptacyjnymi i lękowymi. Po wybuchu pandemii COVID-19 w ludziach obudziły się nasilone obawy – przed zachorowaniem, śmiercią, przed utratą bliskiej osoby czy pracy. Wybuch wojny w Ukrainie i jej następstwa dodatkowo te stany lękowe u wielu nasiliły. To znacznie pogorszyło funkcjonowanie osób, które wcześniej nie cierpiały na żadne zaburzenia psychiczne, a jednocześnie pogłębiło objawy choroby u pacjentów już leczonych – mówi dr Marek Mokosa, zastępca dyrektora ds. lecznictwa psychiatrycznego szpitala „Zdroje” w Szczecinie.

Szacuje się, że w Polsce na zaburzenia psychiczne cierpi ok. 8 mln. dorosłych Polaków. Wśród nich najpowszechniejsza jest depresja, określana mianem epidemii XXI wieku. To ona zgodnie z prognozami WHO w 2030 roku może się stać najbardziej powszechną dolegliwością zdrowotną na świecie. Jednak choroby psychiczne to nie tylko zaburzenia nastroju. To także szerokie spektrum zaburzeń psychotycznych, chorób afektywnych i zaburzeń osobowości oraz choroby związane z uzależnieniem od alkoholu lub substancji psychoaktywnych, takich jak narkotyki czy środki uspokajające. Specjalistyczną pomoc we wszystkich tych zakresach pacjenci otrzymują m.in. w szpitalu „Zdroje”. Placówka jest największym ośrodkiem psychiatrycznym w województwie zachodniopomorskim. Każdego roku na oddziałach dziennych i całodobowych pionu psychiatrycznego leczonych jest ponad 4,5 tysiąca pacjentów, a w specjalistycznych poradniach przyszpitalnych lekarze rocznie udzielają ponad 60 tys. porad. W ramach świadczeń psychiatrycznych w szpitalu działa również Zespół Opieki Środowiskowej.

Opieka środowiskowa uznawana jest za przyszłość psychiatrii. W jej ramach psychiatra, psycholog lub terapeuta dociera do miejsca zamieszkania pacjenta i tam, na miejscu, wspiera jego funkcjonowanie, weryfikuje i ewentualnie koryguje zachowania chorego. – wyjaśnia dr Marek Mokosa – Celem tego rodzaju opieki jest minimalizowanie konieczności hospitalizacji. Jak wykazują wyniki wieloletnich badań to bardzo pozytywnie oddziałuje na chorego i na przebieg procesu leczenia. Dodatkowo pacjenci, którzy mają na miejscu wsparcie rodziny i bliskich znaczenie rzadziej trafiają na leczenie psychiatryczne do szpitala, nawet gdy cierpią na choroby psychiczne, które są nieuleczalne – dodaje psychiatra.

Dla chorych ważne jest nie tylko wsparcie najbliższych. Równie istotna jest akceptacja społeczna, a jej nadal brakuje.

Trzeba zaznaczyć, że w tym wymiarze z roku na rok, z dekady na dekadę sytuacja się stopniowo poprawia. Nadal jednak pozostaje wiele do zrobienia. – przyznaje dr Marek Mokosa – W naszym społeczeństwie chorujący psychicznie wciąż są stygmatyzowani, dyskryminowani. Ciągle jeszcze funkcjonują krzywdzące stereotypy które powodują, że wielu z nich wstydzi się szukać pomocy u specjalistów. A tak być nie powinno – dodaje specjalista.

Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego jest doskonałą okazją, by z tematem chorób psychicznych „oswoić” społeczeństwo oraz by pokazać, jak ogromnej rzeszy Polaków takie problemy dotyczą. Każdy z nas może odegrać swoją rolę w zwiększaniu świadomości na temat zdrowia psychicznego – dziś jest sposobność, by zrobić to wspólnie. Okażmy, że także dla nas zdrowie psychiczne i dobre samopoczucie są ważnymi życiowymi priorytetami, a jednocześnie problemy, z jakimi na co dzień muszą się mierzyć osoby chorujące – nie pozostają nam obojętne.

Obszar ochrony zdrowia psychicznego wymaga też podjęcia pilnych działań przez rząd oraz podmioty i instytucje, które kształtują system opieki nad chorymi.

Od lat w przestrzeni publicznej prowadzona jest dyskusja o zapaści w psychiatrii. – mówi dr n. med. Łukasz Tyszler, dyrektor szpitala „Zdroje” – Niedobory kadrowe i braki wśród specjalistów, potrzeba gruntownej reformy systemu, urealnienie wyceny procedur z tego zakresu tak, by pieniądze płacone przez NFZ pokrywały rzeczywiste koszty leczenia pacjentów, a nie ich niewielką część – to priorytety, które wymagają pilnej reakcji rządzących i podjęcia przez nich stosownych działań zmierzających do uzdrowienia systemu. – dodaje dyrektor.

Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego obchodzony jest od 30 lat. Zainicjowała go w 1992 roku Światowa Federacja Zdrowia Psychicznego. Jego celem jest promowanie edukacji w zakresie profilaktyki zaburzeń emocjonalnych i psychicznych, zwiększanie świadomości oraz wspieranie walki z dyskryminacją i stygmatyzacją społeczną osób dotkniętych chorobą.

W szpitalu „Zdroje” w ramach tegorocznych obchodów święta zorganizowana została wystawa prac pacjentów oddziałów psychiatrycznych – zarówno dorosłych, jak również młodych pacjentów z jedynego w województwie zachodniopomorskim Oddziału Psychiatrii Dziecięcej i Młodzieżowej. Przez cały tydzień w holu głównym pawilonu 20. będzie można oglądać obrazy, rękodzieła oraz inne prace wykonane przez chorych podczas warsztatów terapii zajęciowej oraz arteterapii.

Tego dnia pacjenci mogli również wysłuchać pogadanki na temat wpływu ruchu oraz diety na zdrowie psychiczne, a także wziąć udział w spotkaniu z dr Teresą Zalewską – psychiatrą i artystką, która na Dziennym Oddziale Psychiatrycznym Ogólnym zaprezentowała swoje prace malarskie i podzieliła się z pacjentami swoimi doświadczeniami związanymi z ich tworzeniem.