Polska prapremiera dramatu „Pozory mylą” Thomasa Bernharda

Działający w Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie Teatr Piwnica przy Krypcie jest jedną z najmniejszych w Szczecinie scen zawodowych. Do swoich spektakli zaprasza znanych aktorów szczecińskich teatrów, którzy w Piwnicy przy Krypcie wspólnie tworzą nową formę – teatr kameralny, otwarty na autorskie inicjatywy i oczekiwania widzów.

Powstał w 2015 r. z połączenia dwóch historycznych scen zamku: Teatru Krypta (założonego w 1964 r.) hołdującego poezji, eksperymentowi, monodramom i klasyce oraz Piwnicy przy Krypcie (działającej od 1990 r.) oscylującej między sceną kabaretową a muzyczną.

Pierwszą (jak pisał jeden z krytyków „znakomitą”) inscenizacją po połączeniu scen był reżyserowany przez Jacka Bunscha „Pamiętnik Stefana Czarneckiego” (młodzieńczy utwór Witolda Gombrowicza).

Także obecnie Piwnica przy Krypcie ma w repertuarze wiele spektakli nagradzanych na konkursach, przeglądach i festiwalach oraz przez lata pozostających na afiszu dzięki nieustającemu zainteresowaniu widzów.

Teatr stara się mieć w repertuarze również przedstawienia dla dzieci. Niezmiennie dużą popularnością cieszą się jego spektakle dla najmłodszych (od 18 miesiąca życia do 6 lat) „Ślimak” i „Misiaczek”.

Także w tym roku Teatr Piwnica przy Krypcie planuje jeszcze jedną premierę, skierowaną właśnie do dzieci, tym razem nieco starszych.

Aktualnie, w czasie modernizacji zamkowych tarasów i odbudowy skrzydła północnego Zamku, gościnnie spektakle wystawiane są w Skrzydle Wschodnim Zamku (w sali Kina Zamek oraz sali 101).

Mimo to zamkowy teatr nie rezygnuje z przygotowywania kolejnych premier – niemal co roku (z wyłączeniem okresu pandemii) proponuje co najmniej jedną.

W kwietniu ubiegłego roku odbyła się premiera monodramu „Burmistrz” według tekstu Tomasza Jachimka w reż. Waldemara Patlewicza.

W 2020 roku – przygotowanego na 30-lecie pracy artystycznej Konrada Pawickiego spektaklu „Będzie dobrze, Cohen” w reż. Daniela Jacewicza.

W 2019 r. – mrocznej baśni dla dorosłych i młodzieży „Olbrzymek” w reż. Arkadiusza Buszki. W 2018 r. – „Zakochać się” w reż. i obsadzie Arkadiusza Buszki i nagrodzonej za rolę w tym spektaklu Bursztynowym Pierścieniem Joanny Matuszak.

Do realizacji kolejnego spektaklu Teatr Piwnica przy Krypcie zaprosił Tomasza Kaczorowskiego, dramatopisarza i reżysera teatralnego, który ma na koncie wyreżyserowane przedstawienia w teatrach dramatycznych i lalkowych w Szczecinie, Gdańsku, Sopocie, Słupsku, Opolu, Krakowie, Toruniu, Będzinie, Poznaniu, Białymstoku i Łodzi. Szczecińscy widzowie znają go choćby z wystawianego przez Teatr Współczesny „Lepsze lasy” Martina Baltscheita.

Do obsady spektaklu udało się zaprosić znanych szczecińskich aktorów Mariana Dworakowskiego i Przemysława Walicha z Teatru Współczesnego w Szczecinie.

Na zamkowej scenie Tomasz Kaczorowski reżyseruje niewystawianą dotąd w Polsce sztukę Thomasa Bernharda „Pozory mylą” w przekładzie Jacka Kaduczaka. Jak podkreśla reżyser, dramat wyjątkowy w dorobku Bernharda „bardziej czuły” – opowieść o próbie odbudowania relacji rodzinnych, ale także opowieść o sztuce, konflikcie o nią i o tym, czym jest teatr.

Dotąd Thomasa Bernharda polscy widzowie mogli poznać głównie dzięki wybitnym, spektaklom Krystiana Lupy, uznawanego za polskiego, wręcz kongenialnego, specjalistę od teatralnych adaptacji dzieł tego znakomitego pisarza (dramatów, ale i powieści).

W 2015 r widzowie z Pomorza Zachodniego podczas 50. Przeglądu Teatrów Małych Form Kontrapunkt mogli zobaczyć „Wycinkę” w reż. Lupy dla Teatru Polskiego we Wrocławiu, zaprezentowaną w ramach przeglądu w Uckermärkische Bühnen Schwedt.

Dzieła Bernharda, mimo licznych przekładów na język polski, rzadko goszczą na deskach teatrów. Barierą jest trudność w dostępie do licencji. Prawa autorskie do jego dzieł ma Suhrkamp Verlag A.G. Berlin, w Polsce Agencja Dramatu i Teatru ADiT.

Zamkowi udało się zdobyć licencję i pozyskać cenionego przez ADiT dramatopisarza i reżysera. Dzięki temu jako pierwszy w Polsce może wystawić sztukę Thomasa Bernharda „Pozory mylą”.

PRAPREMIERA W TEATRZE PIWNICA PRZY KRYPCIE

POZORY MYLĄ

18 lutego (sobota), godz. 19:30 (POLSKA PRAPREMIERA)

19 lutego (niedziela), godz. 19:30

17, 18, 19 marca (piątek, sobota, niedziela), godz. 19:30

Sala Kina Zamek, wejście A

Bilety: 35 i 30 zł (ulgowy)

Autor: Thomas Bernhard

Przekład: Jacek Kaduczak

Reżyseria i koncepcja scenograficzna: Tomasz Kaczorowski

Występują Marian Dworakowski i Przemysław Walich

Muzyka: Miłosz Sienkiewicz

Kostiumy: Justyna Banasiak

Prawa autorskie: Suhrkamp Verlag A.G. Berlin, w Polsce Agencja Dramatu i Teatru ADiT

„Pozory mylą” to dramat wyjątkowy w dorobku Thomasa Bernharda, inny, bardziej czuły. Skupiony na relacjach dwóch braci, którzy pod koniec życia szukają się z powrotem, próbują odbudować relacje – mówi reżyser Tomasz Kaczorowski. – Ale to także opowieść o sztuce i uprawiających ją, o konflikcie, która ze sztuk jest ważniejsza. Także o tym, po co jest teatr.

Dramat Thomasa Bernharda to fascynująca i jednocześnie przerażająca opowieść o starzeniu się, dziwaczeniu i zagubieniu, nie pozbawiona jednak swoistych akcentów humorystycznych.

Karol (niegdyś słynny artysta cyrkowy) i Robert (marzący o powrocie na scenę aktor) to dwaj bracia, których łączy miłość do jednej kobiety i wspólny temat – sztuka. Choć obaj nienawidzą tego rytuału, to jednak w każdy wtorek spotykają się u Karola, a w każdy czwartek u Roberta, by wypominać sobie swoje dawne, prawdziwe i wyimaginowane winy.

Thomas Bernhard (1931 – 1989) był wybitnym austriackim pisarzem, jednym z najważniejszych twórców literatury niemieckojęzycznej w XX w. Jego dzieła, mimo licznych przekładów na język polski, rzadko goszczą na deskach teatrów. Barierą jest trudność w dostępie do licencji, wynikająca z testamentu pisarza. W Polsce twórczość Bernharda stała się znana głównie dzięki znakomitym spektaklom Krystiana Lupy. Dramat „Pozory mylą” w Teatrze Piwnica przy Krypcie ma swoją polską prapremierę.

REŻYSER

TOMASZ KACZOROWSKI: rocznik 1992, dramatopisarz, reżyser teatralny, autor koncepcji edukacyjnych dla teatrów, kurator offowej sceny Teatr w Blokowisku Gdańskiego Archipelagu PLAMA, organizator Biura Festiwalowego XXIV Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Plenerowych i Ulicznych FETA 2022 w Gdańsku.

Absolwent wiedzy o teatrze na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Studiował również reżyserię na Wydziale Sztuki Lalkarskiej Akademii Teatralnej w Warszawie. Obecnie doktorant na Uniwersytecie Gdańskim.

Wyreżyserował 24 spektakle w teatrach dramatycznych i lalkowych w Szczecinie, Gdańsku, Sopocie, Słupsku, Opolu, Krakowie, Toruniu, Będzinie, Poznaniu, Białymstoku i Łodzi.

Jego ostatnie spektakle to: Lepsze Lasy Martina Baltscheita (Teatr Współczesny w Szczecinie, 2019), Wyprawy Krzyżowe Mirona Białoszewskiego (Teatr Pinokio w Łodzi, 2019), Ander-Sen Bronisława Maja (Teatr Pinokio w Łodzi, 2020, najlepszy spektakl teatru lalek w ankiecie Naj, Naj, Naj miesięcznika „Teatr”), Mary Łowczyni Skamielin Aleksandry Zielińskiej (Teatr Baj w Warszawie, 2021), Atlas Nieba Aleksandry Zielińskiej (Teatr Lalki i Aktora w Wałbrzychu, 2021), Powrót Odysa Stanisława Wyspiańskiego (Teatr Pinokio w Łodzi, 2021), Arka Czasu Marcina Szczygielskiego (Teatr Lalki i Aktora Kubuś w Kielcach, 2021), Te sprawy wg autorskiego scenariusza (Teatr Kameralny w Bydgoszczy, 2021, spektakl zdobył Grand Prix na festiwalu „Strzała Północy” w Koszalinie 2022), Królowa Śniegu (Opolski Teatr Lalki i Aktora, 2022), Księżycowe opowieści (Teatr Maska w Rzeszowie, 2022), Smutek&Melancholia (Teatr w Blokowisku GAK Plama, 2022), Supernova Live (Teatr w Blokowisku, GAK Plama, 2022).

Jako asystent reżysera pracował z Marcinem Liberem, Wojtkiem Klemmem, Piotrem Ratajczakiem, Anną Augustynowicz, Erlingiem Johannessonem oraz S.E. Gontarskym. Uczestniczył w warsztatach dramatopisarskich z Nikołajem Koladą, scenograficznych z Thomasem Dreissigackerem, radiowych z Mileną Kipfmüller, reportażowych z Mariuszem Szczygłem, w projekcie Jakuba Roszkowskiego i Mateusza Pakuły Centrum Dramatu Najnowszego oraz w Stole Powszechnym Tomasza Gromadki w Teatrze Powszechnym w Warszawie.

Wyróżniony w konkursie o Nagrodę Norwidowską 2021 oraz laureat głównej nagrody w konkursie dramaturgicznym zorganizowanym przez Nowy Teatr w Słupsku i Teatr Nowy w Krakowie (Las Villas, 2016). Zdobywca głównej nagrody w 32. Konkursie na Sztukę Teatralną dla Dzieci i Młodzieży, organizowanym przez Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu (Achilleis. 2021), trzeciej nagrody w 28. edycji tegoż konkursu (z czuba albo #byćjakzlatanibrahimović) oraz wyróżnienia w 29. edycji ([REK◦]in Pol).

Jego sztuka ConradMaszyna została zakwalifikowana do finału konkursu CONRAD.21- PRO Teatru Dramatycznego im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu. Czterokrotny półfinalista Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej. Wyróżniony w konkursie poetyckim o Złote Pióro Sopotu za opowiadanie Budka Telefoniczna.

Laureat stypendium artystycznego MKiDN na napisanie sztuki teatralnej (2020) oraz programu Narodowego Centrum Kultury „Młoda Polska” (2017) na wyreżyserowanie spektaklu na podstawie Juweniliów Witkacego, a także programu New Stage! Instytutu Adama Mickiewicza, w ramach którego realizuje spektakl w fińskim Espoo City Theatre.

Dwukrotny stypendysta Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za wybitne osiągnięcia artystyczne i naukowe, stypendysta Marszałka Województwa Pomorskiego, trzykrotny stypendysta miasta Sopotu.

Nakładem Wydawnictwa Agencji Dramatu i Teatru ADiT ukazała się antologia jego dramatów pod tytułem Sześć opowieści, jak godnie przeżyć życie (2021). Jego #ciemność opublikowana została w antologii współczesnej polskiej dramaturgii Polska jest mitem (ADiT, 2019), i przetłumaczona na język niemiecki (ADiT, 2021). Sztuka z czuba albo #byćjakzlatanibrahimović została przetłumaczona na język angielski (2020). Obecnie trwa przekład tego dramatu na język węgierski (2021), zaś [REK•]in Pol – na ukraiński (2022).

OBSADA

MARIAN DWORAKOWSKI (w obsadzie: ROBERT)

Urodzony w 1953 roku w Gdyni. Absolwent Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi (1976), aktor teatralny (w tym Teatru Telewizji) i filmowy, reżyser.

Debiutował w 1976 roku rolą Skrzypka w „Rzeźni” Sławomira Mrożka w reżyserii Józefa Grudy na scenie Teatru Dramatycznego w Elblągu. Zainaugurował tam działalność Małej Sceny premierą monodramu „Wyzwolenie” wg. dramatu Stanisława Wyspiańskiego.

W sezonie 1977/78 pracował w Teatrze Polskim w Bydgoszczy (m.in. Konrad w „Niech w oczy biją kolory jaskrawe” wg. „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego oraz Ślarski, Karol – „Gra” Jerzego Żuławskiego, reż. Jerzy Wróblewski).

Od 1978 roku w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku wystąpił m. in. jako Artur („Tango” Mrożka, reż. M. Kochańczyk), Paweł („Wassa Żeleznowa” Gorkiego, reż. P. Dangel), Scunca („Przedstawienie Hamleta we wsi Głucha Dolna” Bresana, reż, K. Kutz), Ksiądz Piotr („Dziady” Mickiewicza, reż. M. Prus) Szmidt („Kniaź Potiomkin” Micińskiego, reż. M. Prus), Desmoulins („Sprawa Dantona” Przybyszewskiej, reż. A. Wajda).

W Teatrze Telewizji pojawił się między innymi w przedstawieniach: „Odchodząc obejrzyj się”, „Noc sylwestrowa”, „Gra”, „Księżniczka na opak wywrócona” oraz „Paderewski”.

W latach 1981-96 pracował za granicą, głównie w Australii, gdzie zagrał w filmach („Relatives”, „Those Dear Departed”, „Lilian’s Story”), serialach telewizyjnych („Sons and Daughters”, „Carson’s Law”, „City West”, „Playschool”, „The Feds”, „A Man From Snowy River”) oraz w teatrach: Nimrod Theatre (Arturo Ui), Griffin Theatre (Border Country), State Theatre Company of S.A. (Much Ado About Nothing) oraz Bell Shakespeare Company (Hamlet, Romeo and Juliet, Richard III, The Merchant of Venice). Epizod australijski zakończył w 1996 roku reżyserowanym przez siebie przedstawieniem „Hamlet” Shakespeare’a (tam także First Player).

W latach 1991-94 pracował jako dziennikarz dla stacji radiowej SBS w Sydney i Melbourne.

W latach 1994-96 prowadził zajęcia z prezentacji na Uniwersytecie w Newcastle.

Od 1998 roku zawodowo związany jest z Teatrem Współczesnym w Szczecinie, gdzie zagrał między innymi takie role, jak: Adaś („Kocham/Nas troje”, reż. A. Augustynowicz), Gustaw („Dziady” Mickiewicza, reż. I. Jun), Tezeusz i Oberon, Alonso („Sen nocy letniej” oraz „Burza” Szekspira, reż. A. Augustynowicz), Kubuś („Kubuś fatalista” Diderota, reż. Rudolf Zioło), Jajecznica („Ożenek” Gogola, reż. Justyna Celeda), Mickiewicz („Pan Tadeusz”, Mickiewicza, reż. I. Jun), Baron Emmanuel von Stetten („Po sezonie” Horovitza, reż. G. Kania), Gogo („Szkoła żon” Moliera, reż. J. Celeda, Anioł („Akropolis” Wyspiańskiego, reż. A. Augustynowicz), Paweł („Godzina spokoju” Zellera, reż. N. Rakowski, Przodownik Chóru („Król Edyp”, reż. Rudolf Zioło), Carl Ekdal („Fanny i Alexander”, reż. Justyna Celeda) oraz Norwid („Słowo jest ogień”, reżyseria własna) i Sokrates („Obrona Sokratesa” Platona, reż. własna, Nieformalna Grupa Teatru Jednego Krzesła).

Jako poeta debiutował w 1974 roku wierszem „Scena”na łamach dwutygodnika Teatr. Wydał tomiki wierszy: „Na biegunach” (Sydney, 1995), „Ashes of Thoughts” (Sydney, 1995), „Szklanka mleka dla olbrzyma” (Warszawa, 1996) i „Wiersze i niewiersze” (Warszawa, 2002). Publikował też w prasie ogólnopolskiej i za granicą oraz na antenie Polskiego Radia i Radia SBS.

PRZEMYSŁAW WALICH (w obsadzie: KAROL)

Absolwent Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. Praktycznie zadebiutował już w pierwszym semestrze drugiego roku studiów, grając na scenie Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi wraz z koleżankami i kolegami z wydziału muzyczny spektakl zatytułowany „Ostatnia knajpa na Broadway’u”. W kolejnym semestrze, do repertuaru Teatru Studyjnego w Łodzi włączono dwie molierowskie komedie – „Mieszczanin szlachcicem” i „Uczone białogłowy”, które w reżyserii Bogusława Semotiuka grał również w studenckim zespole. Indywidualnie zadebiutował – rolą Wacława w „Zemście” Aleksandra Fredry w reżyserii Józefa Fryżlewicza – podczas trzeciego roku studiów na scenie Teatru Polskiego w Bydgoszczy.

Po powrocie do Łodzi rozpoczął stałą i intensywną współpracę z inaugurującym działalność Radiem Manhattan. Po ukończeniu łódzkiej uczelni grał na warszawskich scenach: w Teatrze Adekwatnym, Teatrze Polskim, Teatrze Dramatycznym, Teatrze na Woli, Teatrze Muzycznym Roma i w Teatrze Komedia. W charakterze muzycznego dziennikarza prowadził wówczas także codzienne spotkania na antenie stołecznego Radia Kolor.

Od 2000 roku związany jest z Teatrem Współczesnym w Szczecinie, gdzie aktualnie występuje w przedstawieniach: „Wiarołomna” , reż. Hana Umeda, „SPARTAKUS. Miłość w czasach zarazy”, reż. Jakub Skrzywanek, „Odlot”, reż. Anna Augustynowicz, „Beckomberga”, reż. Anna Augustynowicz i „Lepsze lasy”, reż. Tomasz Kaczorowski. Miłośnicy seriali filmowych, w ostatnich latach zobaczyć go mogli w takich produkcjach jak choćby „Klangor”, „Ślad”, „Lombard. Życie pod zastaw”, czy „Sprawiedliwi. Wydział kryminalny”, a zwolennicy komputerowych gier mogli usłyszeć w polskim dubbingu jako Narratora w grze strategicznej Sid Meierʼs Civilization VI, ale też w grze dla najmłodszych wydawnictwa Egmont „Pluszaki-Rozrabiaki”.

Głosu udzielił również w animowanych seriach stacji Nickelodeon, radiowych słuchowiskach („Błękitna Pustynia”, „Karski”), a nawet w wokalnych tłach u takich wykonawców jak Stanisław Sojka i zespół Pogodno. Występował także w koprodukcjach Zachodniopomorskiego Funduszu Filmowego Pomerania Film (jedna z głównych ról w filmie „Wielka ucieczka na północ”).

Wejścia na ekrany oczekuje film Wojciecha Nowaka „Dom wybranych” z jego aktorskim udziałem. Jeśli nic nie stanie na przeszkodzie, kolejna jego premiera po „Pozory mylą” będzie „kanoniczną pozycją z repertuaru muzyki klasycznej”.

Autor przekładu

JACEK KADUCZAK – studiował filologię klasyczną i język niemiecki jako obcy we Wrocławiu i w Bambergu. Przekładem literackim zajmuje się od ponad 20 lat. Jego przekłady wydano w kilkunastu książkach i wystawiono ponad 60 razy. Tłumaczy przede wszystkim współczesne dramaty niemieckie, austriackie i brytyjskie. W wolnych chwilach pracuje nad przekładami tragedii greckich. Z każdą przetłumaczoną sztuką coraz bardziej zdaje sobie sprawę, że „do teatru nie wchodzi się bezkarnie” (mat. ADiT).