„Confinium. Szczecińska opowieść”

Nowa powieść Krzysztofa Niewrzędy ma wymiar zarówno lokalny – wyrażający się w opisie
procesu przechodzenia Szczecina spod panowania niemieckiego ku polskości, zaszczepianej
w mieście przez przybyszów z różnych stron Polski po zakończeniu drugiej wojny światowej –
jak i symboliczny. Przedstawiając historię żyjącego w wiecznym strachu, zlagrowanego,
młodego mężczyzny, który z ofiary zamienia się w kata, podsuwa niepokojącą tezę wskazującą
na to, iż wojny bywają najokrutniejsze nie w trakcie ich trwania, ale wtedy, gdy się kończą.
„Confinium” ukazuje dzieje miasta porzucanego i zagarnianego oraz los pospiesznie
dorastającego Tadeusza, który konfrontuje się z samym sobą, rozpaczliwie szuka swojej
tożsamości, wyzwala się spod wpływów i walczy ze strachem, jakim naznaczył go koszmar
bycia więźniem niemieckiego obozu. Jest to wielowątkowa opowieść o ludziach wplątanych
w Historię, która z chaosu powojennych zdarzeń wywołuje tych, których wcale nie naznacza
narodowość. Jest to opowieść o klątwie tamtego okresu, braku sprawiedliwości, a także
o fatalnym wpływie przypadków na ludzkie losy, które niosą z sobą grozę niepewności
trwania na przekór zmianom. Tym zmianom, które dokonują spustoszeń, choć mają być
gwarantem nowego ładu.
Gorzkie jest „Confinium” – przepełnione fatalizmem, bezradnością i ludzką bezbronnością
wobec historycznych przemian, za którymi stoją zaszłości, złe emocje, często nienawiść
i liczne uprzedzenia. A dokładnie sportretowany w nim Szczecin jest miastem, które rodzi się
z braku i niedoboru. W najnowszej książce Krzysztofa Niewrzędy znajdziemy jednak również
opowieść o przekraczaniu wielu bolesnych granic. O ich zacieraniu się i o dręczącej
niepewności. O człowieku, który utożsamia wszystkich tych, którzy przeszli drogę od więźnia
do obywatela nowej Polski. Tych, którym nikt, tak naprawdę, w tym nie pomagał.
„Confinium” to przerażająco smutny obraz powojennej rzeczywistości, odciskający się
na zawsze w biografiach wrażliwych, zagubionych, poszukujących i osamotnionych.
To powieść niedająca nadziei, ale uważnie diagnozująca czas, w którym nadziei wciąż
rozpaczliwie poszukiwano.
Jarosław Czechowicz

„Confinium” to bildungsroman i jednocześnie reportażowa powieść historyczna z elementami
literatury przygodowej oraz sensacyjnej. Sporo w niej odwołań do klasyki literatury polskiej
i światowej, a także do kultury masowej lat czterdziestych XX wieku, bo w tym okresie toczy
się akcja. Wokół Szczecina i w Szczecinie. Począwszy od ostatniej fazy drugiej wojny
światowej, przez sowiecką okupację, aż do rodzącej się peerelowskiej rzeczywistości, w której
tworzy się polska społeczność i nowa tożsamość jej przedstawicieli. W mieście o niejasnym
statusie. W mieście o szczególnej historii. W powojennym Szczecinie zamieszkiwanym przez
Niemców, Polaków i Żydów, nadzorowanych i prześladowanych przez sowieckich żołnierzy.
Nie brakuje zatem w „Confinium” wyrazistych, a nawet brutalnych opisów przedstawiających
zarówno wojenne okrucieństwo, jak i powojenny głód, działania band oraz konflikty
narodowościowe. Wszystko to, wraz z przełomowymi wydarzeniami z powojennej historii
Polski – jak również powszednie rozmowy, trudy, satysfakcje, namiętności i radości – stanowi
tło, na którym przedstawione są perypetie bohaterów. Relacje między nimi oraz ich związki.
Sąsiedzkie, koleżeńskie, przyjacielskie. A także miłosne. Momenty zatem są i eksplikacje
potrzeb bezpruderyjnych. Nie tylko erotycznych. Bo jedną z najistotniejszych okazuje się
potrzeba zemsty. „Confinium” jest jednak przede wszystkim powieścią o przekleństwach losu
i czasu, o braku sprawiedliwości, o fatalnym wpływie przypadków na poszczególne losy.
O tym, jaki cień pozostawia wojna w ludzkich biografiach. I o tym, że odsłania ona swoje
okrucieństwo nie tylko w trakcie trwania, ale także wtedy, gdy się kończy.

Za twórczość literacką został nagrodzony Złotą Sową Polonii (2017), przyznawaną przedstawicielom światowej Polonii za dokonania artystyczne. Dziesięciokrotnie nominowany do finału Nagrody Artystycznej Miasta Szczecina (2006-2015). Finalista Nagrody Poetyckiej Silesius (2011) i Europejskiej Nagrody Literackiej (2009). Stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2009). Nominowany do Literackiej Nagrody Mediów Publicznych COGITO (2008). Laureat konkursów poetyckich i prozatorskich, m.in.: Nagrody im. Marka Hłaski (2003). Autor tekstów do utworów grupy SBB oraz Herbst in Peking. Współautor tłumaczenia z języka niemieckiego książki Olafa Kühla „Gęba Erosa. Tajemnice stylu Witolda Gombrowicza” (2005). Wydał tomy wierszy: „w poprzek” (1998), „poplątanie” (1999), „popłoch” (2000), „popołudnie” (2005), „popiół” (2012), powieść poetycką „Second life” (2010), zbiór esejów „Czas przeprowadzki” (2005) oraz powieści: „Poszukiwanie całości” (1999, 2009), „Wariant do sprawdzenia” (2007), „Zamęt” (2013). Był redaktorem ukazującego się w Niemczech pisma „B-1”, współpracownikiem dwumiesięcznika „Pogranicza”, kwartalnika „Elewator” oraz felietonistą „Gazety Wyborczej”. Publikował w licznych pismach literackich i społeczno-kulturalnych oraz antologiach w Polsce, a także w tłumaczeniach na języki obce, m.in.: w Chorwacji, Japonii, Francji, Niemczech i Ukrainie. Jest stałym felietonistą radiowym w polskiej sekcji radia RBB.